سیفای (CeFi) و دیفای (DeFi) دو مفهوم مهم در حوزه مالی بلاکچین و ارزهای دیجیتال هستند که به ترتیب به معنی امور مالی متمرکز (Centralized Finance) و امورمالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) در این حوزه شناخته می شوند. در این مقاله به بررسی تعریف و تاریخچه ، کاربردهای دیفای، مشکلات آن و دسته‌بندی ارزهای دیفای، به طور کلی به مفهوم “Defi چیست؟” می‌پردازیم.

سیفای (CeFi) چیست؟

CeFi به معنای امور مالی متمرکز است که در آن‌ها سرورها و زیرساخت‌های فنی و مالی، تحت کنترل یک سازمان یا شرکت مشغول به فعالیت هستند. مثلا اکثر بانک‌ها و صرافی های ارز دیجیتال مانند بایننس و کوین بیس، در دسته امورمالی متمرکز این حوزه قرار می گیرند.

در CeFi، کاربران باید اطلاعات شخصی خود را برای ایجاد حساب و انجام معاملات خرید و فروش در این سامانه ارائه دهند و مالکیت اصلی اموالشان در دست شرکت است. امنیت در این حوزه به صورت متمرکز توسط یک سازمان برقرار می‌شود.

دیفای (DeFi) چیست؟

دیفای (DeFi) به معنای امور مالی غیرمتمرکز است و بر اساس فناوری بلاکچین عمل می‌کند. این فناوری به افراد امکان می‌دهد تا بدون نیاز به واسطه‌های معمول مانند بانک‌ها یا صرافی‌ها، به صورت مستقیم با یکدیگر در معاملات مالی ارتباط برقرار کنند.

اصول کار دیفای به چه شکل است؟

1. قراردادهای هوشمند: دیفای از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. قراردادهای هوشمند نوعی کد برنامه نویسی هستند که بر روی بلاکچین قرار می‌گیرند و شرایط و قوانین معاملات را تعیین می‌کنند. این قراردادها قابل برنامه‌ریزی هستند و بدون نیازبه اینکه توسط کسی اداره شوند به کار خود ادامه می دهند.
2. خدمات مالی: در دیفای، انواع خدمات مالی غیر متمرکز وجود دارد. این خدمات شامل وام‌دهی، استقراض، معامله، پس‌انداز است.. به عنوان مثال، کاربران می‌توانند توکن‌های خود را به عنوان سپرده قرار داده و به ازای آن وام بگیرند یا توکن‌های دیگر را به قیمت فعلی معامله کنند.
3. غیرمتمرکز بودن: در دیفای، هیچ نیازی به واسطه‌های سنتی مانند بانک یا صرافی نیست. کاربران می‌توانند مستقیماً با یکدیگر تعامل کنند و معاملات را انجام دهند. این باعث می‌شود که هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای معاملات کاهش یابد و کاربران بیشترین کنترل را بر روی دارایی‌های خود داشته باشند.
4. حاکمیت شبکه: بسیاری از پروژه‌های دیفای دارای توکن حاکمیتی هستند که نقشی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آینده پروتکل دارند. دارندگان توکن‌های حاکمیتی می‌توانند در اموری مانند تغییرات قراردادهای هوشمند، مدیریت ریسک و پاداش‌ها و دیگر تغییرات مورد بحث قرارداده شده در شبکه شرکت کنند.

در کل، دیفای با استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوشمند، خدمات مالی را مستقیماً بین افراد ارائه می‌دهد و به کاربران امکان می‌دهد بدون وابستگی به واسطه‌های سنتی معاملات مالی را انجام دهند و کنترل بیشتری بر دارایی‌های خود داشته باشند. این فناوری قابلیت همکاری بین افراد را بدون نیاز به اعتماد متقابل فراهم می‌کند و به کاربران امکان می‌دهد در کنترل دارایی های خود به صورت مستقل عمل کنند.

تاریخچه دیفای

سال 2017: اولین پروتکل‌های دیفای بنام های MakerDAO و Metronome معرفی شدند.

سال 2018: رشد فعالیت‌های دیفای با پروژه‌هایی مانند Augur و 0x.

سال 2019: معرفی پروتکل‌های بزرگی مانند Synthetix و Compound.

سال 2020: رشد بسیار زیاد بازار با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در حوزه دیفای.

سال 2021 تا کنون: رشد بی‌سابقه بازار و ورود اکوسیستم بزرگ به دنیای دیفای که همچنان نیز ادامه دارد.

کاربردهای دیفای

وام دهی و جذب منابع مالی: پلتفرم‌هایی مانند Compound و Aave امکان وام دهی و وام گرفتن بدون نیاز به واسطه را فراهم می‌کنند.

معامله ارز دیجیتال: شبکه‌هایی مانند Uniswap و Sushiswap صرافی های غیر متمرکزی هستند که بستری را برای انجام معاملات  بدون نیاز به واسطه را ارائه می‌دهند.

سرمایه‌گذاری: پروتکل‌هایی مانند Yearn Finance و Balancer امکان سرمایه‌گذاری در ارزها و دارایی‌های دیجیتال را بدون واسطه فراهم می‌کنند.

معاملات مشتقات: شبکه‌هایی مانند Dydx و dYdX امکان معاملات اختیاری، قراردادهای آتی و مشتقات را نیز به مشتریان خود به صورت کاملا غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.

بیمه: پروتکل‌هایی مانند Nexus Mutual و Opyn امکان بیمه‌های مالی و دارایی‌های دیجیتال را به صورت غیرمتمرکز فراهم آورده اند.

انتقال اموال: شبکه‌هایی مانند Crypto.com و Binance برای انتقال امن و بدون واسطه اموال دیجیتال طراحی شده‌اند.

قراردادهای هوشمند: پروتکل‌هایی مانند Chainlink و Band Protocol امکان اجرای خودکار قراردادهای هوشمند را در این حوزه به فعالان ارائه می دهند.

دیفای بر بستر بلاکچین

دیفای نمی‌تواند بدون بستر امن و غیرقابل سانسور بلاکچین وجود داشته باشد. اتریوم به عنوان یک بلاکچین هوشمند پیشرفته، مهم‌ترین پشتیبان دیفای است. بلاک چین با امکاناتی مانند:

• ثبت اطلاعات تراکنش ها به صورت توزیع‌شده
• اجرای خودکار قراردادهای هوشمند
• امنیت و شفافیت بالا

دیفای چگونه کار می‌کند؟

دیفای از تکنولوژی بلاک چین و قراردادهای هوشمند برای ارائه خدمات مالی بدون واسطه استفاده می‌کند. فرآیند کار دیفای به شرح زیر است:

1. اجرا بر روی بلاکچین: تمام سرویس‌ها و اطلاعات دیفای بر روی شبکه بلاکچین ثبت و پردازش می‌شود تا از نیاز به وجود یک ناظر متمرکز جلوگیری شود.
2. استفاده از قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند تمام فرآیندها نظیر قرض و وام، معاملات و… را به صورت خودکار انجام می‌دهند.
3. ذخیره‌سازی دارایی در کیف پول: کاربران دارایی‌های خود را در کیف پول‌های دیجیتال مانند Metamask ذخیره می‌کنند.
4. ورود به شبکه: کاربران با ورود آدرس کیف پول خود مستقیماً به شبکه دیفای وصل می‌شوند.
5. انجام تراکنش: کاربران می‌توانند خدماتی مانند قرض و سرمایه‌گذاری را بدون واسطه انجام دهند.
6. ثبت تراکنش بر روی بلاکچین: همه تراکنش‌ها به صورت دفترچه توزیع شده بر روی زنجیره بلاکچین ثبت می‌شوند.

مزایا و معایب دیفای

مزایای دیفای

آزادی و دسترسی آسان: یکی از بزرگترین مزایای دیفای، امکان دسترسی آسان و آزاد به خدمات مالی است. هر کسی با استفاده از اینترنت می‌تواند به شبکه دیفای دسترسی پیدا کرده و از خدمات آن بهره‌برداری کند، بدون نیاز به اجازه یا موافقت از طرف سازمان‌ها و مؤسسات مالی سنتی.

بدون واسطه: در دیفای، نیازی به واسطه مالی نیست. قراردادهای هوشمند در بستر بلاکچین اجرا می‌شوند و کاربران می‌توانند بدون واسطه امور مالی را انجام دهند. این امر می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و سرعت و کارایی را افزایش دهد.

شفافیت: تمامی تراکنش‌ها در دیفای به صورت شفاف در بلاکچین ثبت می‌شوند. این باعث می‌شود که فرصت بررسی و تحلیل تراکنش‌ها وجود داشته باشد و همه افراد می‌توانند به راحتی اطلاعات لازم را دریافت کنند. این شفافیت می‌تواند به کاهش فساد و تقلب در عملیات های مالی کمک کند.

امنیت: دیفای بر پایه بلاکچین و تکنولوژی رمزنگاری استوار است. این امر باعث می‌شود که تراکنش‌ها و اطلاعات مالی افراد در بستر دیفای به خوبی محافظت شوند و احتمال تقلب و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات را به حداقل برساند.

معایب دیفای

عدم قانون گذاری شفاف و حمایت قانونی: در حال حاضر، قانونگذاران هنوز به طور کامل در حوزه دیفای برای مشکلات پیش آمده، به دلیل خلا قانون گذاری پاسخگویی لازم را ندارند. برخی از قوانین و مقررات مالی سنتی قابل اعمال بر روی حوزه دیفای نیستند و این می‌تواند باعث ایجاد عدم اطمینان برای برخی افراد و سازمان‌ها برای فعالیت در این حوزه شود.

عدم امکان بازیابی: یکی از مزایای بلاک چین و دیفای، عدم امکان تغییر و بازیابی تراکنش‌هاست. اما همین مزیت  می‌تواند در صورت اشتباه یا فراموشی رمزعبور، باعث از دست رفتن دارایی‌های دیجیتال شود.

دیگر مشکلات دیفای عبارت اند از:

• عدم تضمین امنیتی قراردادهای هوشمند
• خطرات هک شبکه و سرقت اموال
• عدم اعتماد و آشنایی کاربران با محیط دیفای
• تغییرات قیمت شدید ارزهای دیجیتال
• پیچیدگی زیاد فرآیندها و امکانات برای کاربران عادی
• تاخیر زمانی در انجام تراکنش‌ها به دلیل شلوغی شبکه

سخن پایانی

دیفای با حذف واسطه‌ها و ارائه خدمات مالی آزاد و غیرمتمرکز انقلاب بزرگی را در صنعت مالی آغاز کرده است. با وجود مشکلات فعلی، این فناوری پتانسیل تغییر ساختارهای سنتی را دارد. رشد سریع بازار نشان‌دهنده اعتماد رو به افزایش کاربران به این شیوه جدید است.

اما همچنان با موانع و چالش هایی نیز روبه رو است، باید دید چگونه پروژه های آینده دیفای می توانند این چالش ها را حل کنند.