اگر شما به عنوان یک تحلیلگر بتوانید الگوهای تغییر قیمت دارایی‌ها در بازارهای مالی را شناسایی کنید، گام بلندی در زمینه معامله‌گری در جهت روندها برداشته‌اید. الگو یا اندیکاتور فراکتال یک ابزار تحلیل تکنیکال است که در زمینه تشخیص الگوهای نوسان قیمت به شما کمک می‌کند. در این مطلب، ابتدا بررسی خواهیم کرد که فراکتال چیست و چگونه می‌توان از آن در تهیه استراتژی معامله ارزهای دیجیتال استفاده کرد.
اندیکاتور فراکتال چیست؟ (Fractal)
فراکتال (Fractal) در لغت به ساختاری هندسی گفته می‌شود که از اجزای تکرارشونده با شباهت زیاد به کل ساختار تشکیل شده است. در بازارهای مالی، مفهوم فراکتال به این معنی است که الگوهای مشابه در مقیاس‌های مختلف زمانی تکرار می‌شوند. به عبارت دیگر، رفتار قیمت در نمودارهای کوتاه‌مدت شبیه به رفتار قیمت در نمودارهای بلندمدت است.
این مفهوم از نظریه آشوب نشأت گرفته است که بیان می‌کند سیستم‌های پیچیده مانند بازارهای مالی، رفتارهای قابل پیش‌بینی دارند. تحلیلگران با استفاده از فراکتال می‌توانند احتمال تکرار الگوها در آینده را پیش‌بینی کنند. همانطور که گفتیم الگوهای تکرارشونده می‌توانند مبنای عملکرد تریدرها و فعالان بازارهای مالی برای خرید و فروش‌های بعدی باشند؛ یعنی شما با استفاده از یک الگوی تکرارشونده می‌توانید استراتژی عملکرد خود برای خرید یا فروش یا حتی صبر در بازار را تعیین کنید.
فراکتال یکی از کاربردی‌ترین الگوهای تکرارشونده است. فراکتال یا اندیکاتور فراکتال در تحلیل تکنیکال یک الگوی برگشتی ساده پنج میله‌ای است. این اندیکاتور با توجه به پیام‌ها و نشانه‌هایی که دارد، می‌تواند نقش بزرگ و مهمی در سودآوری و حضور مفید شما در بازار داشته باشد.
بیشتر بخوانیم: بهترین اندیکاتور خطوط حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال چیست؟
الگوی فراکتال به چند دسته تقسیم می‌شود؟
فراکتال‌ها حداقل از پنج نوار میله‌ای تشکیل می‌شوند و برای تشخیص آن‌ها در نمودار قیمت باید نکات خاصی مد نظر داشت. به طور کلی الگوهای فراکتال در نمودار قیمت را می‌توان به صورت نزولی و صعودی تحلیل کرد:
1. الگوی فراکتال نزولی
یک الگوی فراکتال نزولی (Bearish) زمانی رخ می‌دهد که یک کندل استیک با بالاترین ارتفاع در مرکز و دو الگو با ارتفاع کمتر در طرفین قرار گرفته باشند. چنان‌که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید، در سمت چپ و راست نقطه عطف صعودی دو الگوی مشابه با ارتفاع یکسان نسبت به یکدیگر و پایین‌تر از نوار مرکزی قرار گرفته‌اند.
2. الگوی فراکتال صعودی
الگوی فراکتال صعودی (Bullish) زمانی رخ می‌دهد که یک کندل استیک با کمترین ارتفاع در مرکز و دو الگو با ارتفاع بیشتر در طرفین آن قرار گرفته باشند. در تصویر فوق برای یک نقطه عطف نزولی مشاهده می‌کنید که دو میله در سمت راست و دو میله در سمت چپ بالاتر از میله مرکزی قرار گرفته‌اند.
مزایا و معایب اندیکاتور فراکتال چیست؟
چند مزیت مهم را می‌توان برای اندیکاتور فراکتال ذکر کرد که عبارت‌اند از:
- شناسایی نقاط شروع و پایان روندهای قیمت
- پیش‌بینی نقاط برگشت قیمت و شناسایی فرصت‌های معاملاتی
- مدیریت ریسک معاملات و کاهش ضرر
- سادگی استفاده از اندیکاتور فراکتال
- قابل استفاده در انواع بازارهای مالی
- تأیید سیگنال‌های سایر اندیکاتورها
- شناسایی الگوهای هارمونیک
اشکال و ضعف مهم مفهوم فراکتال در تحلیل تکنیکال این است که جزو الگوهای تأخیری (Lagging) به حساب می‌آید. یعنی هیچگاه نمی‌توانیم بدون قرار گرفتن دو روزه در حالت بازگشت قیمتی یک فراکتال را به طور کامل ترسیم کنیم. در کنار این موضوع باید به موارد زیر هم به عنوان چالش‌های استفاده از اندیکاتور فراکتال اشاره کنیم:
- تحلیل فراکتال می‌تواند پیچیده باشد و نیاز به آموزش و تجربه دارد.
- فراکتال تضمین برای موفقیت در معاملات ارائه نمی‌دهد و همیشه احتمال خطا وجود دارد.
- تفسیر الگوهای فراکتال تا حدی ذهنی است و ممکن است معامله‌گران تفسیرهای متفاوتی از یک نمودار داشته باشند.
آموزش اندیکاتور فراکتال در تریدینگ ویو
شما برای شناسایی الگوی فراکتال روی نمودار قیمت دارایی‌های مختلف می‌توانید از پلتفرم‌های تحلیل تکنیکال کمک بگیرید. بدون تردید، تریدینگ ویو (Tradingview) بهترین سایت تحلیل تکنیکال است که بسیاری از ابزارهای آن به صورت رایگان در اختیار شما قرار دارد. شما می‌توانید تنظیمات فراکتال را در تریدینگ ویو به‌راحتی انجام دهید. برای این منظور کافیست نمودار دارایی مد نظر خود را در سایت تریدینگ ویو فراخوان کنید. سپس در بالای نمودار قیمت، گزینه Indicators را انتخاب کنید.
در پنجره باز شده عبارت Fractal را در کادر جستجو وارد کنید. به این ترتیب مشابه تصویر زیر گزینه Williams Fractal را انتخاب کنید.
در تصویر زیر نمودار قیمت بیت کوین بر حسب دلار را مشاهده می‌کنید. بعد از فراخوان اندیکاتور فراکتال، فلش‌های مثلثی شکل سبز و قرمز رنگ روی نمودار ظاهر می‌شوند. فلش‌های سبز رنگ، رو به بالا هستند و فراکتال‌های نزولی را نشان می‌دهند. فلش‌های قرمز رنگ هم رو به پایین هستند و فراکتال‌های صعودی را نشان می‌دهند.
آموزش اندیکاتور فراکتال در تحلیل تکنیکال
سیگنال فراکتال در تحلیل تکنیکال می‌تواند منشأ اقدامات مهمی برای یک تریدر یا تحلیلگر باشد. فراکتال‌های صعودی و نزولی در نمودار به ترتیب سیگنال خرید و فروش صادر می‌کنند. البته فراموش نکنید در این اندیکاتور مانند بسیاری دیگر از الگوها نیز فقط ورودی‌ها به شما نمایش داده می‌شود و مسئولیت مدیریت ریسک معاملات بر عهده خود شماست.
در مورد فراکتال صعودی تا زمانی که قیمت از پایین‌ترین سطح خود شروع به افزایش نکند، الگو تشخیص داده نمی‌شود. پس معامله‌گر می‌تواند پس از انجام معامله، استاپ لاس (حد ضرر) را در پایین‌ترین سطح اخیر قرار دهد. اما اگر یک روند کوتاه‌مدت را طی کنیم می‌توانیم حد ضرر را در بالاترین سطح اخیرش قرار دهیم. این مثال یک نمونه از قرار دادن حد ضرر با استفاده از مفهوم فراکتال است.
استراتژی بعدی عملیاتی، سطوح بازیابی مجدد فیبوناچی (Fibonacci retracement) با استفاده از فراکتال است. با ترکیب فراکتال و سطوح فیبوناچی می‌توان به سیگنال‌های دقیق دست پیدا کرد. بر این اساس، یک سطح فیبوناچی تنها در صورتی معامله می‌شود که یک فراکتال بازگشتی (fractal reversal) خارج از آن سطح رخ بدهد.
تریدرها معمولا روی معاملات با سطوح فیبوناچی خاص تمرکز می‌کنند. این استراتژی ممکن است برای معامله‌گرهای مختلف متفاوت باشد. معمولا تریدرهای واقعی و بزرگ مایل به انجام معاملات در روندها و زمان‌های طولانی‌تر هستند. در چنین شرایطی فراکتال می‌تواند با ترکیب فیبوناچی، ریسک معامله را کاهش دهد.
مثلا در طول یک روند صعودی طولانی‌مدت و بزرگ، زمانی که قیمت به ۶۱.۸% سطح بازیابی مجدد خود عقب‌نشینی می‌کند. اینجا فراکتال‌ها می‌توانند به استراتژی معاملاتی تریدر اضافه شوند. در چنین شرایطی معامله‌گر تنها در حالتی معامله می‌کند که یک فراکتال برگشتی در نزدیکی ۶۱.۸ درصد سطح بازیابی مجدد رخ دهد.
نمودار زیر دقیقا نمایانگر همین موضوع است. زیرا قیمت در یک روند کلی صعودی قرار دارد و به یکباره عقب‌نشینی می‌کند. در چنین شرایطی قیمت یک فراکتال صعودی بازگشتی در نزدیکی سطح ۰.۶۱۸ از ابزار اصلاحی فیبوناچی نرم‌افزار تحلیلی در نمودار تشکیل می‌دهد. حال هنگامی که فراکتال کامل شود (دو روز پس از قیمت پایینی فراکتال)، یک معامله در راستای روند صعودی بلندمدت ایجاد می‌شود.
همچنین برای استفاده از الگوی فراکتال در تحلیل تکنیکال حتما باید چند نکته را در نظر داشته باشید. فراکتال شاخص تأخیری است و نیاز به چند روز زمان برای ترسیم دارد. برای تحلیل نمودار تنها به فراکتال اکتفا نکنید و ترکیب با سایر شاخص‌ها مانند فیبوناچی را در نظر داشته باشید. هرچه تایم فریم مورد بررسی شما در نمودار طولانی‌تر باشد، بازگشت‌های مطمئن‌تری خواهید داشت. از طرفی با افزایش بازه بررسی نمودار، تعداد فراکتال‌ها و سیگنال‌های آن‌ها کاهش می‌یابد و شما تحلیل منطقی‌تری خواهید داشت.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که اندیکاتور فراکتال چیست و چگونه می‌توان از آن در تحلیل تکنیکال استفاده کرد. همانطور که مشاهده کردید، به کمک این ابزار می‌توانید روند پیش روی نمودار قیمت دارایی‌ها را تحلیل کنید. البته باید توجه داشته باشید که تحلیلگران حرفه‌ای به هیچ عنوان تنها استفاده از یک ابزار را مبنای کار قرار نمی‌دهند. بلکه آن‌ها از چند ابزار تحلیل سازگار با یکدیگر استفاده می‌کنند تا نقاط ضعف یکدیگر را پوشش دهند.
