انواع الگوهای قیمت در تحلیل تکنیکال را می‌توان به دو دسته ادامه دهنده و برگشتی تقسیم کرد. الگوهای برگشتی در پایان روندهای صعودی یا نزولی روی نمودار قیمت ظاهر می‌شوند و در واقع سیگنال معکوس شدن روند به شمار می‌روند. یکی از معروف‌ترین الگوهای بازگشتی در تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه (Head and Shoulders) است. در این مطلب قصد داریم ضمن بررسی این الگو، نحوه استفاده از آن برای تحلیل تکنیکال را بررسی کنیم.
الگوی سر و شانه چیست؟ (Head and Shoulders Pattern)
شکل ظاهری الگوی قیمت Head and Shoulders باعث شده تا به عنوان الگوی سر و شانه شناخته شود. این الگو از کنار هم قرار گرفتن سه سقف یا کف قیمت در کنار یکدیگر ایجاد می‌شود که سقف (یا کف) میانی از دو سقف (یا کف) دیگر بالاتر (یا پایین‌تر) است. به این ترتیب شکل این الگو شبیه به یک سر و دو شانه است.
همان‌طور که اشاره کردیم، سروشانه یک الگوی قیمت برگشتی است. به این معنی که در پایان روند صعودی یا نزولی روی نمودار ظاهر می‌شود. در روند صعودی، پس از شکل‌گیری این الگوی قیمت، نمودار وارد فاز اصلاح قیمت می‌شود. در روند نزولی هم الگوی سر و شانه معکوس شکل می‌گیرد و پس از آن نمودار افزایش قیمت را تجربه می‌کند.
البته آنچه در عمل به وقوع می‌پیوندد، همواره به طور دقیق آن چیزی که در بالا گفته شد، نیست. بلکه ممکن است روندهای جزئی در نمودار قیمت دارایی در بین سر و شانه‌ها ایجاد شود.
الگوی سروشانه از چه اجزایی تشکیل می‌شود؟
اشاره کردیم که اجزای اصلی تشکیل دهنده الگو سروشانه، سقف ها یا کف های قیمتی هستند که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. در عین حال، باید به یک بخش مهم دیگر در الگوی سر و شانه هم اشاره کنیم که اصطلاحا تحت عنوان خط گردن (Neckline) شناخته می‌شود.
الگوی سروشانه سقف یا صعودی را در نظر بگیرید. خط گردن در این الگو نقش حمایت را ایفا می‌کند. همان‌طور که در سمت چپ تصویر زیر مشاهده می‌کنید، خط آبی رنگ در واقع همان خط گردن است. پس از تشکیل شانه اول و همچنین سقف، نمودار روند نزولی پیدا می‌کند و با برخورد به خط گردن بار دیگر به روند صعودی باز می‌گردد. همچنین الگوی سروشانه تنها زمانی کامل می‌شود که پس از تشکیل شانه دوم، نمودار خط گردن را بشکند و زیر آن تثبیت شود.
در سمت راست تصویر فوق هم خط گردن برای الگوی سر و شانه معکوس را مشاهده می‌کنید. در این الگو، خط گردن نقش مقاومت را ایفا می‌کند. جالب است بدانید که در حالت ایده‌آل، خط گردن به صورت افقی ترسیم می‌شود؛ اما باید توجه داشته باشید که همواره این‌گونه نیست و بعضا این خط کمی شیب‌دار خواهد بود. از این خط برای تشخیص زمان ورود یا خروج از معاملات استفاده می‌شود.
برای ترسیم خط گردن باید تا پس از شکل‌گیری شانه سمت چپ و راست صبر نمود. پس از آن می‌توان این خط را به راحتی ترسیم نمود و مبنای معاملات خود قرار داد. آنچه به صورت تجربی قابل درک است، یک نکته فوق‌العاده مهم است.
معمولاً پس از ترسیم خط گردن، فاصله آن با سر در الگو اندازه‌گیری می‌شود. در عمل پس از شانه سمت راست، نمودار قیمت به اندازه فاصله بین خط گردن و سر در الگو رشد یا افت را تجربه می‌کند. به این ترتیب خط گردن می‌تواند به عنوان مبنای تصمیم‌گیری برای خرید و فروش دارایی‌ها به شمار رود.
استراتژی معامله با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال
در این قسمت قصد داریم نحوه معامله با الگوی سر و شانه ارز دیجیتال را بررسی کنیم. در اینجا نحوه معامله با الگوی سروشانه سقف یا صعودی را بررسی می‌کنیم. با این توضیح که الگوی سر و شانه معکوس هم شرایط مشابهی دارد.
در گام اول باید سه جزء اصلی الگوی سر و شانه یعنی دو شانه، سر و خط گردن را شناسایی و به‌دقت روی نمودار مشخص کنید. باید منتظر بمانید تا نمودار، خط گردن را بشکند. در این زمان می‌توانید برای باز کردن پوزیشن معاملاتی فروش (Short) در معاملات فیوچرز ارز دیجیتال دست به‌کار شوید.
حد ضرر پوزیشن معاملاتی را جایی بالاتر از خط گردن تعریف کنید؛ چرا که احتمال پولبک زدن نمودار وجود دارد. منظور از پولبک زدن این است که پس از شکستن خط گردن، نمودار بار دیگر به سمت این خط حرکت کند. برای تعیین حد سود راه‌های مختلفی در پیش دارید. ساده‌تری راه آن است که به اندازه فاصله خط گردن تا بالاترین نقطه الگوی سر و شانه، از قیمت ورود به معامله کم کنید و به عنوان حد سود در نظر بگیرید.
راه های ارزیابی اعتبار الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال
الگوی سر و شانه معمولا به راحتی قابل تشخیص است و نیاز به دانش و تجربه زیادی برای شناسایی آن نخواهید داشت. هرچند بیش از 50 درصد مواقع بعد از شکل‌گیری الگو سروشانه، روند نمودار معکوس می‌شود؛ اما باید توجه داشته باشید که این الگو همواره سیگنال دقیق صادر نمی‌کند. چند نشانه مهم وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید اعتبار الگوی سر و شانه ارز دیجیتال را ارزیابی کنید که در اینجا اشاره می‌کنیم.
- حتما باید سر به همراه دو شانه در الگو به طور واضح قابل تشخیص باشند.
- هرچه فاصله سر از دو شانه در الگو بیشتر باشد، اعتبار آن افزایش پیدا می‌کند.
- خط گردن افقی بیشترین اعتبار را برای الگوی سر و شانه به ارمغان می‌آورد.
- حجم معاملات در زمان شکست خط گردن باید بالا باشد.
کلام پایانی
در این مطلب به بررسی الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال پرداختیم. همان‌طور که شاهد بودید، این الگوی کلاسیک در ردیف الگوهای بازگشتی قرار می‌گیرد و به کمک آن می‌توان تغییر احتمالی روند نمودار را پیش‌بینی کرد. دقت داشته باشید برای ارزیابی اعتبار الگو سروشانه لازم است که حتما از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال مانند اندیکاتور RSI هم کمک بگیرید. اساسا یک الگوی قیمت زمانی قابل اعتماد خواهد بود که توسط سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز تایید شود.