فرض کنید قیمت ارز دیجیتال بیت کوین در حال حاضر برابر با 65000 دلار است. شما پیش‌بینی می‌کنید که تا 3 ماه دیگر، قیمت به سطح 80000 دلار برسد. در این شرایط، می‌توانید ریسک تحلیل خود را کامل بپذیرید و در معاملات اسپات یک صرافی اقدام به خرید بیت کوین در قیمت 65000 دلار کنید. یک راه دیگر برای مدیریت ریسک، استفاده از قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option) است. اگر کنجکاو هستید که منظور از معاملات آپشن چیست و چگونه می‌توان از آن برای کسب سود در بازارهای مالی استفاده کرد، در ادامه مطلب به بررسی آن خواهیم پرداخت.
معاملات آپشن چیست؟
معاملات آپشن یا قرارداد اختیار معامله، یک مفهوم مشترک در بازارهای مالی مانند بورس و ارز دیجیتال است. به زبان ساده، معامله آپشن نوعی قرارداد مشتقه برای دریافت اختیار خرید یا فروش یک دارایی با قیمت مشخص در سررسید معین است. دقت داشته باشید زمانی که صحبت از اختیار معامله می‌کنیم؛ یعنی خریدار اختیار معامله، این حق را دارد که در سررسید معامله را انجام دهد یا از آن منصرف شود. اما فروشنده اختیار معامله موظف است که نسبت به خواست خریدار تمکین کند.
در بازار ارز دیجیتال و برخی دیگر از بورس‌های خارجی، امکان استفاده از اختیار معامله از سوی خریدار قبل از سررسید تعیین شده وجود دارد؛ اما در بورس تهران، تنها در زمان سررسید قرارداد این امکان فراهم می‌شود. این نکته را هم در نظر داشته باشید که در تمام بازارهای مالی بعد از سپری شدن سررسید، قرارداد اختیار معامله به‌صورت خودکار لغو می‌شود.
مثال معاملات آپشن در بورس
آموزش بازار آپشن را با مثالی که در مقدمه ذکر کردیم، ادامه می‌دهیم. فرض کنید به جای خرید بیت کوین در معاملات اسپات، قصد خرید اختیار معامله بیت کوین در سررسید مد نظر را دارید. در این حالت، مثلا توافق می‌کنید که اختیار خرید یک بیت کوین را 3 ماه بعد به قیمت 75000 دلار داشته باشید. قیمت توافق شده در قرارداد اختیار معامله اصطلاحا تحت عنوان قیمت اعمال شناخته می‌شود.
با توجه به اینکه فروشنده مکلف به تبعیت از خریدار اختیار معامله است، باید مبلغ پایه وجه تضمین از سوی خریدار برای معامله در نظر گرفته شود. در اصطلاح رایج به این وجه تضمین، پرمیوم (Premium) گفته می‌شود. مبلغ دقیق وجه تضمین از سوی کارگزاری یا صرافی تعیین می‌شود. فرض کنید برای مثال ذکر شده، وجه تضمین 500 دلاری در نظر گرفته می‌شود.
بعد از سررسید تاریخ قرارداد اختیار معامله دو سناریو محتمل است. در حالت نخست، پیش‌بینی شما درست از آب درآمده و قیمت بیت کوین به مبلغی بالاتر از 75000 دلار، مثلا 80000 دلار می‌رسد. در این حالت شما می‌توانید از حق اختیار معامله استفاده کنید و 1 بیت کوین را با قیمت 75000 دلار به همراه پرداخت وجه تضمین 500 دلاری خریداری کنید. بنابراین سود شما از این معامله برابر 4500 دلار خواهد شد.
در حالت دوم، ممکن است پیش‌بینی شما محقق نشود و قیمت بیت کوین در سررسید معامله کمتر از 75000 دلار باشد. در این حالت می‌توانید از اختیار معامله استفاده نکنید. به این ترتیب تنها به اندازه پرمیوم یعنی 500 دلار ضرر می‌کنید و از زیان بزرگ‌تر جلوگیری به‌عمل می‌آورید.
انواع معاملات آپشن سهام و ارز دیجیتال
در یک دسته بندی کلی، انواع معاملات آپشن ارز دیجیتال و سهام را می‌توان به دو دسته اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم کرد. قراردادهای اختیار خرید اصطلاحا تحت عنوان Call Option شناخته می‌شوند. همچنین قراردادهای اختیار فروش هم Put Option نام دارند.
نکته مهم دیگر این است که هر یک از قراردادهای اختیار خرید و فروش هم به دو دسته تقسیم می‌شوند. چرا که در هر معامله دو طرف وجود دارند. بنابراین انواع معاملات آپشن بورس و ارز دیجیتال عبارت‌اند از:
خرید اختیار خرید
فروش اختیار خرید
خرید اختیار فروش
فروش اختیار فروش
معاملات باینری آپشن چیست؟
در این قسمت بد نیست که به آموزش معاملات باینری آپشن هم بپردازیم که نوع خاصی از قراردادهای اختیار معامله هستند. مدل معاملات باینری آپشن کاملا مشابه آپشن است. با این تفاوت که معاملات باینری آپشن تنها دو پاسخ بله یا خیر دارند. به این معنی که پیش‌بینی شما یا درست از آب در می‌آید و وجه توافق شده را به عنوان پاداش دریافت می‌کنید و یا اشتباه حدس می‌زنید و تمام مبلغ وجه تضمین را از دست می‌دهید.
مدل‌های مختلفی برای معاملات باینری آپشن وجود دارند. رایج‌ترین مدل، Up/Down است. در این مدل باید پیش‌بینی کنید که مثلا ظرف بازه زمانی 1 دقیقه قیمت دارایی از محدوده فعلی بالاتر خواهد رفت یا خیر. مدل‌های دیگری نیز برای این معاملات وجود دارند. یکی از آن‌ها مدل In/Out است که باید پیش‌بینی کنید قیمت دارایی در زمان مشخصی بین بازه معین باقی می‌ماند یا خیر. ریسک معاملات باینری آپشن به دلیل آنکه معمولا در بازه زمانی کوتاه انجام می‌شوند، بسیار بالا است.
کدام کارگزاری ها معاملات آپشن دارند؟
در بازار بورس تهران، کارگزاری‌های زیادی هستند که از معاملات آپشن سهام پشتیبانی می‌کنند. معاملات آپشن مفید در مقایسه با سایر کارگزاری‌ها معروف‌تر است. در عین حال برخی دیگر از کارگزاری‌هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند، عبارت‌اند از:
- کارگزاری حافظ
- کارگزاری مبین سرمایه
- کارگزاری بانک ملت
- کارگزاری اقتصاد بیدار
- کارگزاری آتیه
- کارگزاری بانک سامان
آیا دریافت کد معاملات آپشن در بورس ضروری است؟
معمولا کارگزاری‌های بورس، برای ارائه خدمات معاملات آپشن، شرایط اختصاصی در نظر می‌گیرند. به عبارت دیگر، معامله‌گران باید نسبت به دریافت کد معاملات آپشن بورس اقدام کنند. معمولا یک قرارداد از سوی کارگزاری در اختیار معامله‌گران قرار می‌گیرد که باید آن را تکمیل کنند و به همراه برخی مدارک هویتی ارائه دهند. به این ترتیب کد معامله آپشن صادر می‌شود.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که معاملات آپشن چیست و چگونه کار می‌کند. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که معامله‌گران مبتدی از ورود به بازار معاملات آپشن پرهیز کنند. نوسانات قیمت دارایی‌ها در بازارهای مالی به خصوص در کوتاه مدت بعضا غیرقابل پیش‌بینی هستند. در عین حال نباید فراموش کرد که برای تریدرهای حرفه‌ای، معاملات آپشن به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک تلقی می‌شود. ضمن اینکه فرصت بیشتری برای تصمیم‌گیری درباره خرید یا فروش یک دارایی در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد. ناگفته نماند که معاملات آپشن، فرصت کسب سود از افزایش یا کاهش قیمت دارایی‌ها را فراهم می‌کند.
