در پاسخ به سوال ارز دیجیتال چیست باید بگوییم همه چیز از ژانویه سال 2009 شروع شد. زمانی که ساتوشی ناکاموتو نخستین بلوک را به بلاک چین بیت کوین اضافه کرد. این نقطه آغاز تولد ارز دیجیتال بود. شاید در آن زمان کمتر کسی فکر می‌کرد که به فاصله 15 سال، بیت کوین در جمع 10 دارایی ارزشمند دنیا از نظر مارکت کپ قرار بگیرد و آن را با طلا مقایسه کنند.
به هر حال ارزهای دیجیتال امروز به عنوان بخشی از واقعیت اقتصاد جهانی شناخته می‌شوند. هر چند مخالفان سرسختی هم دارند؛ اما تا به امروز از میان فراز و نشیب‌های بسیار، بازار کریپتو کارنسی به نقطه ثبات رسیده است. در این مطلب قصد داریم برای آن دسته از افرادی که تصمیم دارند به تازگی قدم در این بازار بگذارند، به‌‌زبان ساده توضیح دهیم که ارز دیجیتال چیست و چه کاربردی دارد.
ارز دیجیتال چیست؟ (Cryptocurrency)
به زبان ساده، ارز دیجیتال نوعی پول دیجیتالی است که ماهیت فیزیکی ندارد. این دارایی با استفاده از رمزنگاری در بستر شبکه بلاک چین ایجاد می‌شود. بسیاری از ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز راه‌اندازی شده و اداره می‌شوند. هدف اصلی از راه‌اندازی نخستین ارز دیجیتال یعنی بیت کوین، حذف واسطه‌هایی مانند بانک‌ها از تراکنش‌های دیجیتال است. البته بسیاری دیگر از رمزارزها بعد از بیت کوین هم ایجاد شدند که اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند.
ثبت و ذخیره اطلاعات مربوط به تراکنش‌های ارز دیجیتال در بستر شبکه‌های بلاک چین باعث ایجاد شفافیت می‌شود. ضمن اینکه رمزنگاری داده‌ها در شبکه‌های بلاک چین نیز سبب دستیابی به سطح مطلوبی از امنیت می‌گردد. از همه مهم‌تر تراکنش‌های ارز دیجیتال در مقایسه با تراکنش‌های معمولی با ارزهای فیات در سطح بین‌المللی خیلی راحت‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر صورت می‌پذیرد.
تاریخچه ارزهای دیجیتال
تا اینجا بررسی کردیم که ارز دیجیتال چیست؟ شاید برای شما جالب باشد که ایده اولیه ارزهای دیجیتال به دهه 1980 میلادی بر می‌گردد. جایی که فردی به نام دیوید چاوم یک سیستم پول دیجیتال به‌نام “دیجی کش” را معرفی کرد. هر چند که این ایده هیچ‌گاه جامه عمل نپوشید.
بعدها در سال 2009 برای نخستین بار فردی با هویت ناشناس به‌نام ساتوشی ناکاموتو، بیت کوین را به‌عنوان اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز رونمایی کرد. بیت کوین به‌سرعت محبوب شد و پس از آن فضا برای رونمایی از ارزهای دیجیتال بعدی نیز فراهم گردید. نخستین ارزهای دیجیتال بعد از بیت کوین، بیشتر نوعی کپی‌برداری از آن بودند.
بالاخره نسل دوم فناوری بلاک چین با رونمایی از ارز دیجیتال اتریوم معرفی شد. اتریوم علاوه بر کارکرد مشابه بیت کوین، زیرساخت لازم برای ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز را با استفاده از قراردادهای هوشمند فراهم کرد.
تا قبل از سال 2017 معاملات رمزارزها به‌صورت محدود و در فضاهای غیررسمی صورت می‌گرفت. سال 2017 را باید نقطه آغاز تولد صرافی‌های ارز دیجیتال بنامیم. صرافی‌های معتبری مانند بایننس کار خود از این سال آغاز کردند و پس از آن معاملات رمزارزها بیشتر در بستر این صرافی‌ها شکل گرفت.
به‌مرور زمان شرکت‌های مختلف در سطح دنیا امکان خرید کالا و خدمات در قالب ارز دیجیتال را فراهم کردند. هر چند دولت‌ها تا هم همین امروز رفتار چندان دوستانه‌ای با این بازار نداشتند؛ اما جالب است بدانید که در سال 2021 کشور السالوادور برای نخستین بار بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی در کشور خود معرفی کرد.
کاربردهای ارز دیجیتال چیست؟
حتما این سوال را مطرح می‌کنیم که کاربردهای کریپتو چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که موارد استفاده مختلفی برای رمزارز دیجیتال در حال حاضر وجود دارند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای ارز دیجیتال در اینجا با هم مرور می‌کنیم:
1. انتقال پول به‌صورت الکترونیک و همتا به همتا در سراسر دنیا
2. خرید کالا و خدمات
3. سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال با هدف محافظت از دارایی در برابر تورم و کسب سود
4. واردات و صادرات کالا با استفاده از رمزارزها در برخی از کشورها
5. پرداخت‌های درون برنامه‌ای اپلیکیشن‌ها
6. امور مالی غیرمتمرکز مانند وام‌دهی
انواع رمز ارز چیست؟
دسته‌بندی‌های مختلفی برای ارزهای دیجیتال ارائه می‌شود. همان‌طور که می‌دانید به مجموعه رمز ارزها به‌غیر از بیت کوین در اصطلاح آلت کوین گفته می‌شود. ما در اینجا روی یکی از دسته‌بندی‌های اصلی رمز ارزها تمرکز می‌کنیم که در قالب آن به دو گروه کوین و توکن تقسیم می‌شوند.
منظور از کوین (Coin)، ارز دیجیتالی است که در بستر یک شبکه بلاک چین اختصاصی راه‌اندازی می‌شود. بر این اساس بیت کوین، اتریوم، بایننس کوین، سولانا، ریپل، دوج کوین و غیره به‌عنوان کوین شناخته می‌شوند. در مقابل توکن (Token) ارز دیجیتال قرار دارد. توکن نوعی ارز دیجیتال است که بلاک چین اختصاصی ندارد و در بستر شبکه‌های فعلی راه‌اندازی می‌شود. تتر، چین لینک، شیبا اینو، مانا، سندباکس و غیره نیز نمونه‌های شناخته شده‌ای از توکن ارز دیجیتال هستند.
محدودیت‌ها و چالش‌های ارز دیجیتال چیست؟
در کنار مزایا و کاربردهایی که برای رمز ارزها برشمردیم، بد نیست بررسی کنیم که معایب ارز دیجیتال چیست؟ در بین تمام بازارهای مالی جهان، ارزهای دیجیتال ریسک بالاتری دارند. دلیل اصلی این موضوع هم نوسانات قیمت بسیار شدید ارزهای دیجیتال است. این اتفاق رایجی است که قیمت یک رمز ارز در عرض چند ساعت ده‌ها درصد افزایش یا کاهش پیدا کند.
یکی از چالش‌های جدی پیش روی ارزهای دیجیتال، خطرات امنیتی است. تجربه نشان داده است که رمز ارزها در برابر هک و کلاهبرداری آسیب پذیر هستند. صرافی‌ها و کیف پول‌های ارز دیجیتال مدام در معرض حملات هکری قرار دارند. ضمن اینکه کلاهبرداران نیز هر روز به‌شیوه‌ای جدید قربانیان را به دام می‌اندازند.
موضوع دیگر فقدان چارچوب قانونی مشخص برای ارزهای دیجیتال در دنیاست. بعضی از کشورهای جهان مانند چین کاملا موضع منفی نسبت به رمز ارزها دارند و هرگونه خرید و فروش یا استخراج ارزهای دیجیتال را ممنوع کرده‌اند. در مقابل کشورهایی نیز هستند که با آغوش باز از رمز ارزها استقبال می‌کنند. فقدان چارچوب نظارتی باعث شده ارزهای دیجیتال به ابزار مناسبی برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند پولشویی و فرار مالیاتی تبدیل شوند.
اگر قرار است رمز ارزها مانند ارزهای فیات در زندگی روزمره وارد شوند، علاوه بر حل چالش‌های فوق، لازم است که دسترسی به آ‌ن‌ها برای عموم مردم تسهیل شود. امروز پیچیدگی‌های فناوری بلاک چین باعث می‌شود تا برخی از افراد علاقه‌ای برای پذیرش ارزهای دیجیتال از خود نشان ندهند. به‌هر حال باید ضمن آموزش عمومی، کار کردن با رمزارزها برای مردم تا جای ممکن تسهیل گردد.
کلام پایانی
در این مطلب سعی کردیم تا به زبان ساده بررسی کنیم که ارز دیجیتال چیست و چه کاربردی دارد. شما می‌توانید با پذیرش ریسک موجود در ارزهای دیجیتال، بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود را به این بازار منتقل کنید. تجربه نشان داده به جز نوسانات مقطعی، در بازه‌های زمانی چند ساله، رمز ارزها همواره بازدهی قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاران به‌همراه داشته‌اند. البته ورود به این بازار مستلزم مطالعه فنی و کسب دانش معامله‌گری است تا توأم با موفقیت باشد.
