در زمان نگارش این مقاله (اسفند 1402) شبکه بلاکچین اتریوم ظرفیت پردازش بین 150 تا 30 تراکنش در ثانیه را دارد. این ظرفیت در مقایسه با حجم بالای تقاضا برای انجام تراکنش در بستر اتریوم خیلی کمتر است. موضوعی که باعث تشکیل صف‌های طولانی برای انجام تراکنش و همچنین بالا رفتن نرخ کارمزدها در این شبکه شده است. راه حل های لایه دوم اتریوم با هدف حل مشکل مقیاس‌پذیری این بلاکچین معرفی شده‌اند. در ادامه قصد داریم به بررسی مهم‌ترین نکات پیرامون پروژه‌های لایه دوم و آینده آن‌ها بپردازیم.
لایه دوم اتریوم چیست؟
چالش مقیاس‌پذیری در شبکه اتریوم موجب شده سرعت پردازش تراکنش‌ها پایین باشد و کارمزدهای بالایی نیز برای انجام تراکنش‌ها از کاربران دریافت شود. لایه دوم اتریوم اصطلاحی است که برای مجموعه‌ای راهکارها و پروتکل‌ها در بستر بلاکچین اصلی اتریوم که به‌دنبال حل مشکل مقیاس‌پذیری آن هستند، به‌کار می‌رود. در اینجا بلاکچین اصلی اتریوم به‌عنوان لایه اول در نظر گرفته می‌شود.
ایده اصلی راه‌حل‌های لایه دوم اتریوم نیز ساده است. آن‌ها بخشی از تراکنش‌ها را به فضایی غیر از لایه اصلی منتقل می‌کنند. به‌این ترتیب بخشی از بار تقاضا برای انجام تراکنش به شبکه دیگر منتقل می‌شود. تراکنش‌های پردازش شده، برای ثبت و ذخیره شدن به لایه اولیه انتقال می‌یابند. این کار باعث ارتقای مقیاس‌پذیری بلاکچین اتریوم می‌شود.
انواع راه حل های لایه دوم اتریوم
مجموعه راه‌‌حل‌هایی که تا به‌امروز تحت عنوان لایه دوم اتریوم ابداع شده‌اند، در سه دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
1. کانال پرداخت
ایده کانال پرداخت بین دو طرف برای انجام تراکنش موضوعیت پیدا می‌کند. شما و یک نفر دیگر می‌توانید کانال پرداخت اختصاصی ایجاد کنید. اولین تراکنش برای تعریف کانال پرداخت در بستر شبکه اتریوم ثبت می‌شود. در ادامه مادامی که کانال پرداخت فعال است، تمام تراکنش‌های انجام شده در آن دیگر در شبکه اتریوم ثبت نمی‌شود. با ایجاد کانال‌های پرداخت متعدد، عملا بخشی از ظرفیت تراکنش‌های شبکه اتریوم بدون نیاز به ثبت در شبکه اصلی پردازش می‌شوند.
2. زنجیره جانبی
ایده دیگر ایجاد زنجیره جانبی است. راهکارهای لایه دوم اتریوم مبتنی بر این ایده خیلی پرطرفدار هستند. منظور از زنجیره جانبی، شبکه بلاکچین دیگری است که به‌صورت جداگانه در کنار بلاکچین اتریوم راه‌اندازی می‌شود. این زنجیره به شبکه اصلی اتریوم متصل می‌شود و به این ترتیب بخشی از تراکنش‌ها را پردازش می‌کند.
3. جمع‌آوری تراکنش‌ها
سومین ایده مربوط به جمع‌آوری تراکنش‌ها است. در قالب آن تراکنش‌ها به‌صورت گروهی جمع‌آوری می‌شوند. سپس هر گروه به‌عنوان یک تراکنش پردازش شده و سپس در بستر شبکه بلاکچین اتریوم ثبت می‌شوند. این کار هم باعث می‌شود تا تعداد تراکنش‌هایی که در صف انتظار برای اجرا باقی می‌مانند، کاهش یابد.
مزایا و معایب راه حل های لایه دوم اتریوم
راه‌حل‌های لایه دوم اتریوم سه مزیت کلیدی را به‌ارمغان می‌آورند که عبارت‌اند از:
- به شبکه اتریوم کمک می‌کنند تا در هر ثانیه تعداد تراکنش‌های بیشتری را پردازش کند.
- سرعت پردازش هر تراکنش در بستر اتریوم را افزایش می‌دهند.
- کارمزد انجام تراکنش‌ها در شبکه اتریوم را کاهش می‌دهند.
در کنار این سه مزیت مهم، نباید از معایب راهکارهای لایه دوم هم غافل شوید. بعضا ممکن است استفاده از راهکارهای لایه دوم برای کاربران پیچیده باشد و به‌همین دلیل دچار سردرگمی شوند. از آن گذشته تجربه نشان می‌دهد که پروژه‌های لایه دوم از نظر امنیت در مقایسه با بلاکچین اتریوم در سطح پایین‌تری قرار دارند.
معرفی برترین پروژه های لایه دوم اتریوم
در حال حاضر تعداد زیادی از پروژه‌های لایه دوم اتریوم در بازار کریپتوکارنسی فعال هستند. ما در اینجا به تعدادی از برترین پروژه‌ها اشاره می‌کنیم که عبارت‌اند از:
1. پالیگان (Polygon)
پالیگان یک راه‌حل لایه دوم از نوع زنجیره جانبی است. این شبکه بلاکچین زیرساخت لازم برای ارتقای مقیاس‌پذیری اتریوم را فراهم می‌کند. طیف گسترده‌ای از برنامه‌های غیرمتمرکز و ارزهای دیجیتال ظرف سال‌های اخیر در بستر پالیگان ایجاد شده است. ارز دیجیتال متیک (MATIC) توکن اختصاصی این شبکه است.
2. آربیتروم (Arbitrum)
آربیتروم یک راه‌حل لایه دوم رول‌آپ (Rollup) است که امکان پردازش تراکنش‌ها در خارج از زنجیره اصلی اتریوم را فراهم می‌کند. سپس تراکنش‌های پردازش شده به شبکه اتریوم منتقل می‌شوند. در مقایسه با پروژه‌های لایه دوم اتریوم، آربیتروم قابلیت میزبانی از قراردادهای هوشمند پیشرفته را نیز دارد.
3. آپتیمیسم (Optimism)
آپتیمیسم یکی دیگر پروژه‌های لایه دوم اتریوم است که از نظر ماهیت وضعیت تقریبا مشابه آربیتروم دارد و برای میزبانی از برنامه‌های غیرمتمرکز طراحی شده است.
4. لوپرینگ (Loopring)
لوپرینگ یک پلتفرم است که از راهکار اثبات دانش صفر (zkRollup) برای پردازش تراکنش‌ها با سرعت بالا و کارمزدهای پایین استفاده می‌کند. برخی از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز بلاکچین اتریوم در حال حاضر از لوپرینگ استفاده می‌کنند.
5. ایمیوتیبل ایکس (Immutable X)
ایمیوتیبل ایکس (Immutable X) نیز از راهکار اثبات دانش صفر برای پردازش تراکنش‌ها استفاده می‌کند. این شبکه به‌صورت تخصصی برای طراحی بازی‌های بلاکچین و توکن‌های NFT ایجاد شده است.
پیش بینی آینده پروژه های لایه دوم اتریوم
ویتالیک بوترین، بنیان‌گذار اتریوم از راه‌حل‌های لایه دوم به‌عنوان ایده‌های کاربردی برای حل مشکلات مقیاس‌پذیری اتریوم یاد می‌کند. او معتقد است که این راه‌حل‌ها در آینده اتریوم هم نقش کلیدی را ایفا خواهند کرد. البته در صورتی که چالش‌های امنیتی پیش روی آن‌ها به‌خوبی برطرف شود. آخرین اظهار نظر بوترین درباره راهکارهای لایه دوم اتریوم به سال 2023 برمی‌گردد در یک پست صفحه اجتماعی خود این طور عنوان کرد:
” راه‌حل‌های لایه دوم در حال پیشرفت هستند و من هیجان‌زده هستم که ببینم در آینده چه چیزی در انتظار ماست.”
از سویی دیگر باید به پیشرفت‌های بلاکچین اتریوم از نظر مقیاس‌پذیری نیز اشاره کنیم. اجرای آپدیت دنکون در سال 2024 می‌تواند نقش مهمی در ارتقای مقیاس‌پذیری اتریوم داشته باشد. شاید عده‌ای تصور کنند به‌روزرسانی‌های جدید اتریوم عملا پروژه‌های لایه دوم را از رده خارج کنند. اما بنیان‌گذار اتریوم به‌هیچ عنوان این موضوع را باور ندارد و راهکارهای لایه دوم را بخشی از آینده اتریوم می‌داند.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که راهکار لایه دوم اتریوم چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند. امروز بخش قابل توجهی از تقاضای تراکنش بلاکچین اتریوم در بستر پروژه‌های لایه دوم پردازش می‌شوند. کارشناسان معتقدند که پالیگان و آربیتروم در مقایسه با سایر پروژه‌ها، شانس بیشتری برای موفقیت در سال‌های آینده دارند. به‌همین دلیل می‌توانید روی سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال لایه دوم به‌عنوان یکی از گزینه‌های پیش روی خود فکر کنید و پس از بررسی وضعیت هر کدام، در صورت تمایل نسبت به خرید آن‌ها اقدام کنید.
